Vultu tranquillo serenoque

Augustus, reconstruction by Salva Ruano

Forma fuit eximia et per omnes aetatis gradus venustissima (...) Vultu erat vel in sermone vel tacitus ... tranquillo serenoque (...) Oculos habuit claros ac nitidos (...); dentes raros et exiguos et scabros; capillum leviter inflexum et subflavum; supercilia coniuncta; mediocres aures; nasum et a summo eminentiorem et ab imo deductiorem; colorem inter aquilum candidumque; staturam brevem... (C.Suetonius Tranquillus, De vita Caesarum: Vita Divi Augusti, 79)

Hic est Vesbius

Hic est pampineis viridis modo Vesbius umbris, 

Presserat hic madidos nobilis uva lacus: 

Haec iuga, quam Nysae colles, plus Bacchus amavit, 

Hoc nuper Satyri monte dedere choros. 

Haec Veneris sedes, Lacedaemone gratior illi, 

Hic locus Herculeo numine clarus erat...

(M.Valerius Martialis, Epigrammata IV, 44, 1-6) 

Vultu pulchro

The Emperor Nero, reconstruction by Salva Ruano.

Statura fuit prope iusta, corpore maculoso et fetido, subflavo capillo, vultu pulchro magis quam venusto, oculis caesis et hebetioribus, cervice obesa, ventre proiecto, gracillimis cruribus, valitudine prospera... (C.Suetonius Tranquillus, De vita Caesarum: Vita Neronis, 51)

ἐξελυσάμην βροτοὺς

Promethée (1620), by Theodor Rombouts

ἐγὼ δ᾽ ἐτόλμησ᾽: ἐξελυσάμην βροτοὺς 

τὸ μὴ διαρραισθέντας εἰς Ἅιδου μολεῖν. 

τῷ τοι τοιαῖσδε πημοναῖσι κάμπτομαι, 

πάσχειν μὲν ἀλγειναῖσιν, οἰκτραῖσιν δ᾽ ἰδεῖν: 

θνητοὺς δ᾽ ἐν οἴκτῳ προθέμενος, τούτου τυχεῖν 

οὐκ ἠξιώθην αὐτός, ἀλλὰ νηλεῶς 

ὧδ᾽ ἐρρύθμισμαι, Ζηνὶ δυσκλεὴς θέα.

(Αἰσχύλος, Προμηθεὺς Δεσμώτης, 237-243)

περὶ τῶν Ἡρακλέους στηλῶν

Ἡμεῖς δ´ ἐπεὶ περὶ τῶν Ἡρακλέους στηλῶν ἐμνήσθημεν, οἰκεῖον εἶναι νομίζομεν περὶ αὐτῶν διελθεῖν. Ἡρακλῆς γὰρ παραβαλὼν εἰς τὰς ἄκρας τῶν ἠπείρων τὰς παρὰ τὸν ὠκεανὸν κειμένας τῆς τε Λιβύης καὶ τῆς Εὐρώπης ἔγνω τῆς στρατείας θέσθαι στήλας ταύτας. Βουλόμενος δ´ ἀείμνηστον ἔργον ἐπ´ αὐτῷ συντελέσαι, φασὶ τὰς ἄκρας ἀμφοτέρας ἐπὶ πολὺ προχῶσαι· διὸ καὶ πρότερον διεστηκυίας ἀπ´ ἀλλήλων πολὺ διάστημα, συναγαγεῖν τὸν πόρον εἰς στενόν, ὅπως ἁλιτενοῦς καὶ στενοῦ γενομένου κωλύηται τὰ μεγάλα κήτη διεκπίπτειν ἐκ τοῦ ὠκεανοῦ πρὸς τὴν ἐντὸς θάλατταν, ἅμα δὲ καὶ διὰ τὸ μέγεθος τῶν ἔργων μένῃ ἀείμνηστος ἡ δόξα τοῦ κατασκευάσαντος· ὡς δέ τινές φασι, τοὐναντίον τῶν ἠπείρων ἀμφοτέρων συνεζευγμένων διασκάψαι ταύτας, καὶ τὸν πόρον ἀνοίξαντα ποιῆσαι τὸν ὠκεανὸν μίσγεσθαι τῇ καθ´ ἡμᾶς θαλάττῃ. Ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἐξέσται σκοπεῖν ὡς ἂν ἕκαστος ἑαυτὸν πείθῃ. (Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη ἱστορική IV, 18,4-5)

Μινώταυρον απέκτεινεν

Tοῦτο ἐξάψας Θησεὺς τῆς θύρας ἐφελκόμενος εἰσῄει. καταλαβὼν δὲ Μινώταυρον ἐν ἐσχάτῳ μέρει τοῦ λαβυρίνθου παίων πυγμαῖς ἀπέκτεινεν, ἐφελκόμενος δὲ τὸ λίνον πάλιν ἐξῄει. (Ἀπολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, E 1.9)

Vestales nostras

Photo taken by Sergi V. Oliver in the event SAGVNTVM INVICTA III, May 3rd-5th, 2019 (Sagunt, Comunitat Valenciana, Spain) 

 Vestales nostras hodie credimus nondum egressa urbe mancipia fugitiva retinere in loco precatione, cum, si semel recipiatur ea ratio, et deos preces aliquas exaudire aut ullis moveri verbis, confitendum sit de tota coniectatione. (G.Plinius Secundus, Naturalis Historia XXVIII, 3)

Curvis venare theatris

Photo taken by Sergi V. Oliver in the event SAGVNTVM INVICTA III, May 3rd-5th, 2019 (Sagunt, Comunitat Valenciana, Spain) 

Sed tu praecipue curvis venare theatris:

     Haec loca sunt voto fertiliora tuo.              

(...)

Sic ruit ad celebres cultissima femina ludos:

     Copia iudicium saepe morata meum est.

Spectatum veniunt, veniunt spectentur ut ipsae...

(P.Ovidius Naso, Ars Amatoria I,89-99)

    

Ture te multo

Photo taken by Sergi V. Oliver in the event SAGVNTVM INVICTA III, May 3rd-5th, 2019 (Sagunt, Comunitat Valenciana, Spain)  

O Venus regina Cnidi Paphique,

sperne dilectam Cypron et vocantis

ture te multo Glycerae decoram

transfer in aedem.

Fervidus tecum puer et solutis

Gratiae zonis properentque Nymphae

et parum comis sine te Iuventas

Mercuriusque.

(Q.Horatius Flaccus, Carmina, I,30)

κρᾶτα δ᾽ ἄθλιον

Agave, costumes and props from Scaena Grecolatina (Casa dels Berenguer, Sagunt), photo by Sergi V. Oliver (2019)

(...) κρᾶτα δ᾽ ἄθλιον, 

ὅπερ λαβοῦσα τυγχάνει μήτηρ χεροῖν, 

πήξασ᾽ ἐπ᾽ ἄκρον θύρσον ὡς ὀρεστέρου 

φέρει λέοντος διὰ Κιθαιρῶνος μέσου, 

λιποῦσ᾽ ἀδελφὰς ἐν χοροῖσι μαινάδων. 

χωρεῖ δὲ θήρᾳ δυσπότμῳ γαυρουμένη 

τειχέων ἔσω τῶνδ᾽ (...)

(Εὐριπίδης, Βάκχαι, vv.1139-1145)

πάντας ἀνθρώπους θέλγουσιν

Ulysses and the Sirens (1898), painting by J.W.Waterhouse 

Σειρῆνας μὲν πρῶτον ἀφίξεαι, αἵ ῥά τε πάντας

ἀνθρώπους θέλγουσιν, ὅτις σφεας εἰσαφίκηται.

ὅς τις ἀιδρείῃ πελάσῃ καὶ φθόγγον ἀκούσῃ

Σειρήνων, τῷ δ᾽ οὔ τι γυνὴ καὶ νήπια τέκνα

οἴκαδε νοστήσαντι παρίσταται οὐδὲ γάνυνται,

ἀλλά τε Σειρῆνες λιγυρῇ θέλγουσιν ἀοιδῇ

ἥμεναι ἐν λειμῶνι, πολὺς δ᾽ ἀμφ᾽ ὀστεόφιν θὶς

ἀνδρῶν πυθομένων, περὶ δὲ ῥινοὶ μινύθουσι.

(Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, XII,39-46)

Λήδᾳ συνελθόντος ὁμοιωθέντος κύκνῳ

Leda and the Swan, photo by Derrick Santini.

Διὸς δὲ Λήδᾳ συνελθόντος ὁμοιωθέντος κύκνῳ, καὶ κατὰ τὴν αὐτὴν νύκτα Τυνδάρεω, Διὸς μὲν ἐγεννήθη Πολυδεύκης καὶ Ἑλένη, Τυνδάρεω δὲ Κάστωρ καὶ Κλυταιμνήστρα. (Ἀπολλόδωρος, Βιβλιοθήκη III,10,7)

Omnia divina atque humana

Laudationis loco consul Antonius per praeconem pronuntiavit senatus consultum, quo omnia simul ei divina atque humana decreverat, item ius iurandum, quo se cuncti pro salute unius astrinxerant; quibus perpauca a se verba addidit. (C.Suetonius Tranquillus, Divus Iulius 84)

Corona aurea imposita

Auguste au tombeau d'Alexandre, per Lionel-Noël Royer (1878) 

Per idem tempus conditorium et corpus Magni Alexandri, cum prolatum e penetrali subiecisset oculis, corona aurea imposita ac floribus aspersis veneratus est, consultusque, num et Ptolemaeum inspicere vellet, regem se voluisse ait videre, non mortuos. (C.Suetonius Tranquillus, Divus Augustus, 18)

Atrox caedes gladiatorio spectaculo

Fresco showing a riot between Pompeii and its neighbour Nuceria in the amphitheatre at Pompeii in AD 59 (published by @AncientBlogger)

Sub idem tempus levi initio atrox caedes orta inter colonos Nucerinos Pompeianosque gladiatorio spectaculo quod Livineius Regulus, quem motum senatu rettuli, edebat. quippe oppidana lascivia in vicem incessentes probra, dein saxa, postremo ferrum sumpsere, validiore Pompeianorum plebe, apud quos spectaculum edebatur. ergo deportati sunt in urbem multi e Nucerinis trunco per vulnera corpore, ac plerique liberorum aut parentum mortis deflebant. cuius rei iudicium princeps senatui, senatus consulibus permisit. et rursus re ad patres relata, prohibiti publice in decem annos eius modi coetu Pompeiani collegiaque quae contra leges instituerant dissoluta; Livineius et qui alii seditionem conciverant exilio multati sunt. (C. Cornelius Tacitus, Annales XIV, 17)

κατιδὼν ἐκ τῶν τειχῶν

Blockade, by EthicallyChallenged on Devian Art.

Ἀλκιβιάδης δὲ κατιδὼν ἐκ τῶν τειχῶν τοὺς μὲν Ἀθηναίους ἐν αἰγιαλῷ ὁρμοῦντας καὶ πρὸς οὐδεμιᾷ πόλει, τὰ δ᾽ ἐπιτήδεια ἐκ Σηστοῦ μετιόντας πεντεκαίδεκα σταδίους ἀπὸ τῶν νεῶν, τοὺς δὲ πολεμίους ἐν λιμένι καὶ πρὸς πόλει ἔχοντας πάντα, οὐκ ἐν καλῷ ἔφη αὐτοὺς ὁρμεῖν, ἀλλὰ μεθορμίσαι εἰς Σηστὸν παρῄνει πρός τε λιμένα καὶ πρὸς πόλιν (...)  οἱ δὲ στρατηγοί, μάλιστα δὲ Τυδεὺς καὶ Μένανδρος, ἀπιέναι αὐτὸν ἐκέλευσαν. (Ξενοφῶν, Ἑλληνικά II, 1, 25-26)

ἐπεκλήθη δὲ καὶ αὐτὸς Στωϊκὸς

Stoa Poikile (ἡ ποικίλη στοά), reconstruction in Ancient Athens 3d

Ζήνων, Μνασέου ἢ Δημέου, Κιτιεύς [πόλις δ' ἐστὶ Κύπρου τὸ Κίτιον], φιλόσοφος, ὃς ἦρξε τῆς Στωϊκῆς αἱρέσεως. ἐπεκλήθη δὲ καὶ αὐτὸς Στωϊκὸς διὰ τὸ ἐν τῇ στοᾷ τῇ ἐν Ἀθήναις διδάξαι αὐτόν, ἥτις πρῴην μὲν Πεισιανάκτειος, ὕστερον δὲ ζωγραφηθεῖσα Ποικίλη ἐκλήθη. (Σοῦδα, Ζήνων - Adler zeta,79)

φονεῦσαι δὲ αὐτοὺς

Two mass graves found in Palaio Faliro, a suburb of Athens (April 2016)

ἦν Κύλων τῶν Ἀθηναίων ἀνὴρ Ὀλυμπιονίκης: οὗτος ἐπὶ τυραννίδι ἐκόμησε, προσποιησάμενος δὲ ἑταιρηίην τῶν ἡλικιωτέων καταλαβεῖν τὴν ἀκρόπολιν ἐπειρήθη, οὐ δυνάμενος δὲ ἐπικρατῆσαι ἱκέτης ἵζετο πρὸς τὸ ἄγαλμα.  τούτους ἀνιστᾶσι μὲν οἱ πρυτάνιες τῶν ναυκράρων, οἵ περ ἔνεμον τότε τὰς Ἀθήνας, ὑπεγγύους πλὴν θανάτου: φονεῦσαι δὲ αὐτοὺς αἰτίη ἔχει Ἀλκμεωνίδας. ταῦτα πρὸ τῆς Πεισιστράτου ἡλικίης ἐγένετο. (Ηροδοτος, Ἱστορίαι V, 71)

Praemium palma est

Mosaic with circus scene, 3rd century, MAN (Photo by Jorge) 

Athletae quantum plagarum ore, quantum toto corpore excipiunt? Ferunt tamen omne tormentum gloriae cupiditate...quorum praemium...corona...palma est...tubicen praedicatum! (L.Annaeus Seneca, Epistulae Morales ad Lucilium, 78,16)

Novitatem suam nobilitaverat

M.Vipsanius Agrippa

Mors deinde Agrippae, qui novitatem suam multis rebus nobilitaverat atque in hoc perduxerat, ut et Neronis esset socer, cuiusque liberos nepotes suos divus Augustus praepositis Gai ac Lucii nominibus adoptaverat, admovit propius Neronem Caesari: quippe filia Iulia eius, quae fuerat Agrippae nupta, Neroni nupsit. (M.Velleius Paterculus, Historiae II, 96, 1)

οὐδὲν ἐλλείψουσιν

Lysistrata outwits the magistrate in the 2014 feature film Lysistrata, photo by James McMillan

Eἰ γὰρ ἐνδώσει τις ἡμῶν ταῖσδε κἂν σμικρὰν λαβήν, 

οὐδὲν ἐλλείψουσιν αὗται λιπαροῦς χειρουργίας, 

ἀλλὰ καὶ ναῦς τεκτανοῦνται, κἀπιχειρήσουσ᾽ ἔτι 

ναυμαχεῖν καὶ πλεῖν ἐφ᾽ ἡμἁς ὥσπε, Ἀρτεμισία.

( Ἀριστοφάνης, Λυσιστράτη 672-675)

Bene mori

Male vivet quisquis nesciet bene mori. Huic itaque primum rei pretium detrahendum est et spiritus inter vilia numerandus. Gladiatores, ut ait Cicero, invisos habemus, si omni modo vitam impetrare cupiunt; favemus, si contemptum eius prae se ferunt. (L.Annaeus Seneca, De Tranquillitate Animi 11,4)

προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα

The Three Magi, Byzantine mosaic c. 565, Basilica of Sant'Apollinare Nuovo, Ravenna, Italia, photo by Nina-no

καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν. (Εὐαγγέλιον κατὰ Μαθθαῖον, 2,11)